MONUMENTALNE ZESPOŁY KOLEGIUM APOSTOLSKIEGO NA TERENIE DAWNEGO PAŃSTWA ZAKONNEGO W PRUSACH

Pomimo niesłabnącego zainteresowania w najważniejszych kręgach uniwersyteckich, stan badań nad sztuką w państwie krzyżackim pozostawia wciąż wiele do życzenia. Szczególnie dotkliwy jest brak przekrojowych studiów, które pokazywałyby odrębność sztuki krzyżackiej w całej ciągłości historycznej, uwzględniających typowe dla zakonów rycerskich treści ideowe i wątki ikonograficzne. […] Z tym większym zadowoleniem i satysfakcją należy odnotować pojawienie się osobnej rozprawy poświęconej temu zagadnieniu, pióra dr. Juliusza Raczkowskiego z Instytutu Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu. Badacz ten poddał gruntownej analizie sześć zespołów figur tworzących zwarte programy ideowe w kościołach dawnego państwa zakonnego. […] Potrafił wykazać, jak nowatorska i jednostkowa koncepcja zastosowana w paryskiej kaplicy Ludwika IX została w twórczy sposób wykorzystana i rozwinięta przez zakon krzyżacki. Co więcej, z wielką precyzją, by nie rzec „wyrafinowaniem” warsztatu badawczego, potrafił zniuansować treści poszczególnych zespołów, ukazując je zawsze w lokalnym kontekście pruskim i w ścisłej zależności od przeznaczenia świątyń, a także od zmieniających się potrzeb fundatorów. Praca dr. Raczkowskiego jest nowoczesną monografią wspomnianych zespołów rzeźb w sztucznym kamieniu i drewnie, napisaną w oparciu o gruntowną znajomość sztuki średniowiecznej i świetną orientację w literaturze przedmiotu”.

Z recenzji wydawniczej dr. hab. Marka Walczaka, UJ

Spis treści
Wprowadzenie.................................................................................15
Rozdział I
Zarys problematyki badawczej......................................................22
Rozdział II
Geneza obrazowa i pierwotna funkcja
monumentalnego Kolegium Apostolskiego
w obrębie wnętrza świątyni...........................................................41
1.
Wykładnia ideowa tematu Collegium Apostolorum
w sztuce Kościoła Zachodniego..........................................................41
2.
Monumentalne figury w przestrzeni liturgicznej................................44
3.
Symbolika i funkcja rzeźb apostołów
w Sainte-Chapelle w Paryżu..............................................................51
4.
Przykłady monumentalnego Kolegium Apostolskiego
w sztuce europejskiej XIII i XIV wieku a pierwowzór paryski...........60
Rozdział III
Kolegium Apostolskie w Malborku
w służbie ideologii władzy............................................................90
1.
Przebudowa malborskiego zamku
w czasach Lutera z Brunszwiku w kontekście ideologicznym............91
2.
Kościół NMP na Zamku Wysokim w Malborku
a paryski pierwowzór Sainte-Chapelle.............................................103
3.
Funkcja i semantyka cyklu rzeźbiarskiego
w przestrzeni kościoła zamkowego w Malborku..............................109
4.
Problematyka warsztatowa cyklu apostołów
w kontekście wystroju malborskiego zamku.....................................133
5.
Marburskie filiacje cyklu apostołów z Malborka..............................157
8
Rozdział IV
Kolegium Apostolskie w katedrze królewieckiej –
między teologią a ostentacją.......................................................185
1. Koncepcja wystroju chóru katedry w Królewcu................................ 187
2. Model królewiecki a sambijska prowincja........................................ 201
Rozdział V
xiv-wieczne realizacje brodnickie
i ich związek z przebudową kościoła w Malborku......................206
1. Kaplica konwentualna w Brodnicy................................................... 207
2. Kolegium Apostolskie w farze pw. św. Katarzyny –
niezrealizowana koncepcja z czasów Lutera z Brunszwiku?............. 213
Rozdział VI
Kolegium Apostolskie w farze chełmińskiej
jako przykład nowej semantyki....................................................224
1. Koncepcja ideowa zespołu przyfilarowych figur apostołów
w Chełmnie...................................................................................... 224
2. Kolegium chełmińskie – problematyka styloznawcza....................... 240
Rozdział VII
Monumentalne Kolegium Apostolskie
w rzeźbie snycerskiej państwa zakonnego
na przełomie xiv i xv wieku............................................................266
1. Rzeźby apostołów w kościele św. Katarzyny w Brodnicy.................. 267
2. Elbląskie figury apostołów –
ostatnie monumentalne Kolegium Apostolskie w Prusach............... 290
spis treści
9
Rozdział VIII
Recepcja typu monumentalnego Kolegium Apostolskiego
w malarstwie ściennym w Prusach...............................................302
1. Kolegium Apostolskie w Nowym Mieście Lubawskim.................... 302
2. Malarskie Kolegium Apostolskie w zamku malborskim................... 306
3. Kolegium Apostolskie w polichromii kościołów wiejskich............... 309
Zakończenie....................................................................................322
Katalog...........................................................................................325
Malbork – kościół zamkowy............................................................... 327
Królewiec – katedra............................................................................ 357
Brodnica – kościół zamkowy............................................................... 365
Chełmno – fara.................................................................................... 371
Brodnica – fara.................................................................................... 393
Elbląg – fara........................................................................................ 415
Bibliografia....................................................................................432
Spis ilustracji.................................................................................467
Zusammenfassung..........................................................................478
Indeks topograficzny....................................................................484
Indeks osobowy...............................................................................489